Διαχείριση συναισθημάτων: Πώς θα βοηθήσετε το παιδί σας

Τα παιδιά, όπως ακριβώς και οι ενήλικες, βιώνουν ένα μεγάλο εύρος συναισθημάτων, από το βρεφικό ακόμα στάδιο της ανάπτυξής τους. Η διαφορά με τους ενήλικες είναι ότι για τα παιδιά είναι δύσκολο να αναγνωρίσουν και να εκφράσουν σωστά αυτό που αισθάνονται, κάτι που κάνει την κατανόηση και διαχείριση των συναισθημάτων τους ακόμη πιο σημαντική για τη σωστή ανάπτυξή τους. 

Η μέθοδος Μοντεσσόρι είναι γνωστή για τη βαρύτητα που δίνει στα συναισθήματα των παιδιών, θεωρώντας τη συναισθηματική ανάπτυξη έναν κρίσιμο παράγοντα στη μακροπρόθεσμη ευτυχία και ευημερία τους. Πώς όμως μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να διαχειριστούν αυτό το μαγικό πράγμα που ονομάζεται συναισθήματα; Παρακάτω, θα δούμε ορισμένες συμβουλές και πρακτικές που θα σας βοηθήσουν να καλλιεργήσετε τη συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών σας.

Τι είναι η συναισθηματική νοημοσύνη; 

Η συναισθηματική νοημοσύνη αφορά την αναγνώριση, κατανόηση και διαχείριση των συναισθημάτων ενός ανθρώπου, αλλά και εκείνα των άλλων ανθρώπων. Με άλλα λόγια, πρόκειται για την ικανότητα να καταλαβαίνουμε τι νιώθουμε, για ποιο λόγο το νιώθουμε και στη συνέχεια να χρησιμοποιούμε αυτή την πληροφορία για να διαμορφώνουμε τη συμπεριφορά μας και να παίρνουμε αποφάσεις. 

Οι δεξιότητες αυτές καλλιεργούνται και αναπτύσσονται από την παιδική ακόμη ηλικία, ωστόσο στα παιδιά, βρίσκονται ακόμη σε στάδιο διαμόρφωσης και δεν έχουν αναπτυχθεί πλήρως. Για παράδειγμα, μπορεί να βλέπετε το παιδί σας να έχει εκρήξεις θυμού, ή να βιώνει άγχος – ή ακόμη, να βρίσκεται σε έντονη υπερδιέγερση. Αυτό συμβαίνει γιατί το παιδί ακόμη δεν μπορεί να αναγνωρίσει πλήρως και δεν ξέρει πώς να διαχειριστεί αυτό που αισθάνεται.

Μέθοδος Μοντεσσόρι: Πώς ενθαρρύνει τη συναισθηματική νοημοσύνη 

Η μέθοδος Μοντεσσόρι εστιάζει στη συνολική ανάπτυξη του παιδιού, συμπεριλαμβανομένης της συναισθηματικής νοημοσύνης, η οποία προσεγγίζεται με διάφορες στρατηγικές, μεταξύ των οποίων είναι:

•  Ενθάρρυνση παρατήρησης: Στην μοντεσσοριανή τάξη, τα παιδιά ενθαρρύνονται να παρατηρούν και να σκέφτονται τόσο τα δικά τους συναισθήματα όσο και των άλλων, εκφράζοντάς τα με εποικοδομητικό τρόπο.
• Δημιουργία ασφαλούς περιβάλλοντος: Οι μοντεσσοριανοί χώροι έχουν σχεδιαστεί ώστε να είναι ζεστοί, ασφαλείς και φιλόξενοι, βοηθώντας τα παιδιά να αισθάνονται άνετα και να εκφράζουν ανοιχτά και ειλικρινά τα συναισθήματά τους.
• Χρήση συγκεκριμένου εκπαιδευτικού υλικού: Τα υλικά και τα εκπαιδευτικά παιχνίδια Μοντεσσόρι είναι σχεδιασμένα ώστε να καλλιεργούν τη συγκέντρωση, την υπομονή και την αυτοπειθαρχία, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης.
• Ενθάρρυνση συνεργασίας και σεβασμού: Στην μέθοδο Μοντεσσόρι προάγεται η συνεργασία, κάτι που βοηθάει τα παιδιά να μάθουν να δουλεύουν μαζί, να ακούν και να σέβονται τις απόψεις των άλλων, καθώς και να επιλύουν αποτελεσματικά τις διαφωνίες μεταξύ τους.

4 τακτικές για να βοηθήσετε τα παιδιά με τα συναισθήματά τους 

Ονομάστε τα συναισθήματα 

Το πρώτο βήμα για τη διαχείριση των συναισθημάτων είναι η αναγνώριση. Τα παιδιά χρειάζεται να μάθουν να καταλαβαίνουν τι νιώθουν. Πολλές φορές, το παιδί μπορεί να βρίσκεται σε σύγχυση, επειδή δεν αντιλαμβάνεται ότι, για παράδειγμα, νιώθει θυμό, χαρά, λύπη, αηδία, και έτσι, δεν ξέρει πώς να τα εκφράσει. Ένας καλός τρόπος, είναι να βάλετε – κυριολεκτικά – ετικέτες στα συναισθήματα. Φτιάξτε ή προμηθευτείτε έτοιμες εκπαιδευτικές κάρτες που περιγράφουν τα συναισθήματα και εξετάστε τες μαζί με το παιδί. Στη συνέχεια τοποθετήστε τες σε σημείο που το παιδί μπορεί να έχει πρόσβαση και ζητήστε του κάθε φορά που έχει ένα από αυτά τα συναισθήματα, να διαλέγει την αντίστοιχη κάρτα και να σας τη φέρνει. Για να ενισχύσετε την αναγνώριση των συναισθημάτων, επιλέξτε επίσης εκπαιδευτικά παιχνίδια, όπως το Μιλώ με το πρόσωπό μου, που βοηθά τα μικρά παιδιά να αναγνωρίζουν τις εκφράσεις του προσώπου και να τις συσχετίζουν με τα συναισθήματα. 

Γίνετε παράδειγμα 

Τα παιδιά μαθαίνουν παρατηρώντας τους ενήλικες γύρω τους, γι’ αυτό είναι σημαντικό να βλέπουν από εσάς υγιείς τρόπους διαχείρισης των δικών σας συναισθημάτων. Για παράδειγμα, αν αισθάνεστε άγχος, μπορείτε να πείτε: «Νιώθω πιεσμένος, οπότε θα πάρω μερικές βαθιές ανάσες». Το να δείξετε στα παιδιά ότι είναι φυσιολογικό να βιώνουν έντονα συναισθήματα και ότι υπάρχουν εποικοδομητικοί τρόποι για να τα αντιμετωπίσουν μπορεί να έχει πολύ μεγάλη θετική επίδραση στη συναισθηματική τους ανάπτυξη. Η φιλοσοφία Μοντεσσόρι  ενθαρρύνει επίσης τους ενήλικες να αποτελούν πρότυπα ηρεμίας. Διατηρώντας μια ψύχραιμη στάση, συμβάλλετε στη δημιουργία ενός ήρεμου περιβάλλοντος, όπου τα παιδιά αισθάνονται ασφάλεια και η διαχείριση των συναισθημάτων τους γίνεται με πιο ισορροπημένο τρόπο.

Κάντε πρόβα 

Τις στιγμές που το παιδί σας είναι ήρεμο, μιλήστε μαζί του για τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να διαχειριστεί τα συναισθήματά του σε μία δύσκολη κατάσταση. Κάντε ερωτήσεις όπως «Τι πιστεύεις ότι θα μπορούσε να κάνει τα πράγματα καλύτερα;» ή «Πώς θα μπορούσαμε να λύσουμε αυτό το πρόβλημα;». Επιπλέον, μπορείτε να παίξετε μαζί του υποθετικά σενάρια τα οποία απαιτούν διαχείριση  συναισθημάτων, όπως, για παράδειγμα, την περίσταση όπου ένα άλλο παιδάκι το σπρώχνει ή την πιθανότητα να αισθάνεται λυπημένο όταν πηγαίνετε στη δουλειά και να υποδυθείτε ποιος θα ήταν ο καλύτερος τρόπος να αντιδράσει το παιδί. Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί αναπτύσσει τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και εξασκείται στο να μπορεί να διαχειρίζεται τα έντονα συναισθήματα.

Αναγνωρίστε και επαινέστε τις προσπάθειες 

Επαινέστε το παιδί σας όταν προσπαθεί να εκφράσει ή να διαχειριστεί τα συναισθήματά του με εποικοδομητικό τρόπο, καθώς η θετική ενίσχυση είναι πολύ πιθανόν να το παρακινήσει να συνεχίσει να το κάνει. Πείτε, για παράδειγμα: «Είμαι τόσο περήφανος/η που μου είπες πώς ένιωσες αντί να θυμώσεις». 

Επιπλέον, προσπαθήστε να υιοθετήσετε τη λογική του επαίνου αντί της τιμωρίας όταν το παιδί σας εκφράζει θυμό ή είναι αναστατωμένο. Για παράδειγμα, αν το παιδί σας κλαίει όταν έρχεται η ώρα να φύγετε από την παιδική χαρά, μην το τιμωρείτε για την έκρηξή του. Αντίθετα, προσφέρετέ του μια μικρή επιβράβευση αν φύγει χωρίς κλάματα ή θυμό. Αντί, δηλαδή, να τιμωρείτε το παιδί για μια ανεπιθύμητη συμπεριφορά, επαινέστε τη συμπεριφορά που θα θέλατε να δείτε στη θέση της. 

Διαχείριση συναισθημάτων: Επενδύστε στη μέθοδο Μοντεσσόρι

Η υποστήριξη των παιδιών στη διαχείριση των συναισθημάτων τους είναι ένα ταξίδι που απαιτεί υπομονή, ενσυναίσθηση και συνέπεια. Η προσέγγιση Μοντεσσόρι, με την έμφαση που δίνει στην ανεξαρτησία, τον σεβασμό και τη συναισθηματική νοημοσύνη, προσφέρει πολύτιμες ιδέες και μεθόδους για να καθοδηγήσετε το παιδί σας προς τη διαχείριση του συναισθηματικού του κόσμου. Στο eshop του Montessorinia θα βρείτε μια μεγάλη ποικιλία από παιχνίδια Μοντεσσόρι, που θα γίνουν ο σύμμαχος του παιδιού σας καθώς ανακαλύπτει τον εαυτό του και τον κόσμο. Επιλέξτε ξύλινα παιχνίδια, παιχνίδια μίμησης ρόλων ή εκπαιδευτικά/διαδραστικά παιχνίδια ανάλογα την ηλικία του παιδιού σας και προσφέρετέ του πολύτιμα εργαλεία για την ανάπτυξη των συναισθηματικών του δεξιοτήτων!