Εκρήξεις θυμού σε παιδί: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζονται

Αν έχετε στο περιβάλλον σας παιδιά ηλικίας 2-3 ετών, θα έχετε σίγουρα βρεθεί αντιμέτωποι με κάποια ξαφνική έκρηξη θυμού παιδιού. Ένα φαινομενικά ασήμαντο γεγονός ίσως υπήρξε αφορμή για μια έντονη συναισθηματική αντίδραση του παιδιού, με τους ενήλικες γύρω του να ψάχνουν απεγνωσμένα τρόπο να το ηρεμήσουν. Αν έχετε αισθανθεί κι εσείς ανήμποροι μπροστά σε μια έκρηξη θυμού του παιδιού σας, αυτό το άρθρο θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα τι είναι οι εκρήξεις θυμού και πώς μπορείτε να τις διαχειριστείτε αποτελεσματικά.

Τι είναι οι εκρήξεις θυμού (tantrums)

Ως εκρήξεις θυμού (tantrums) ενός παιδιού χαρακτηρίζουμε εκείνες τις ξαφνικές και πολύ έντονες αντιδράσεις που έχει ένα παιδί 2-3 ετών, οι οποίες μπορεί να διαρκέσουν αρκετή ώρα με το παιδί να μην μπορεί να ηρεμήσει.

Κατά τη διάρκεια μιας τέτοιας έκρηξης, το παιδί μπορεί να ξεσπά σε κλάματα, να βάζει τις φωνές ή ακόμα και να χτυπιέται στο πάτωμα, χωρίς να μπορεί να εξηγήσει τι του συμβαίνει ή να ζητήσει συγκεκριμένη βοήθεια.

Η μεγάλη χρονική διάρκεια μιας έκρηξης θυμού σε συνδυασμό με την αδυναμία του παιδιού να εκφράσει τι το ενοχλεί, οδηγεί πολλές φορές τους γονείς σε απελπισία, καθώς δεν μπορούν να εντοπίσουν την αιτία της έκρηξης και κατά συνέπεια δεν ξέρουν πώς να βοηθήσουν το παιδί να ηρεμήσει.

Το πρώτο βήμα για μια επιτυχημένη διαχείριση των tantrums ενός παιδιού είναι να κατανοήσουμε από πού προέρχονται.

Γιατί έχει εκρήξεις θυμού το παιδί μου;

Πολλοί γονείς νιώθουν ντροπιασμένοι όταν το παιδί κάνει κάποια έκρηξη σε δημόσιο χώρο, καθώς υπάρχει η λανθασμένη εντύπωση ότι οι εκρήξεις θυμού ενός παιδιού είναι αποτέλεσμα κακής ανατροφής. Κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει. Τα παιδικά tantrums είναι ένα αναμενόμενο στάδιο κατά την ανάπτυξη των παιδιών και υπάρχουν εύλογες αιτίες που τα προκαλούν.

Πιο συγκεκριμένα, ένα παιδί 2-3 ετών δεν έχει μάθει ακόμη να αναγνωρίζει, να εκφράζει και να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του. Κάτι που του προκαλεί έντονο φόβο, η απόρριψη που μπορεί να βιώσει από την άρνηση ενός άλλου παιδιού να παίξει μαζί του, ο θυμός που νιώθει όταν του παίρνουν το παιχνίδι του, διάφορα τέτοια καθημερινά περιστατικά του δημιουργούν έντονα συναισθήματα που δεν μπορεί να τα αντιληφθεί με τη λογική.

Πολλές φορές μάλιστα, τα συναισθήματα αυτά δεν προκύπτουν καν από κάποιο εξωτερικό περιστατικό, αλλά από τις ακάλυπτες βιολογικές ανάγκες του παιδιού. Ένα παιδί 2-3 ετών που κρυώνει, πεινάει ή έχει κουραστεί πολύ, νιώθει μια έντονη σωματική δυσαρέσκεια, αλλά δεν διαθέτει ακόμα τα κατάλληλα γνωστικά εργαλεία για να αναγνωρίσει την αιτία.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το παιδί να νιώθει ότι η ένταση που νιώθει στο σώμα του είναι απειλητική για την ύπαρξή του. Χωρίς να διαθέτει τους μηχανισμούς για να την διαχειριστεί, ο μόνος τρόπος για να την εκφράσει είναι μέσα από τις συμπεριφορές που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Πώς αντιμετωπίζονται τα tantrums

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, πολλές φορές τα παιδιά που έχουν μια έκρηξη θυμού νιώθουν ότι απειλείται η ύπαρξή τους από την ένταση των συναισθημάτων τους. Είναι σημαντικό λοιπόν να δημιουργήσετε εσείς ένα ασφαλές πλαίσιο μέσα στο οποίο το παιδί θα μπορέσει να εκφράσει αυτό που αισθάνεται. Πώς θα το κάνετε όμως αυτό;

Βήμα 1^ο: Παραμείνετε ψύχραιμοι

Είναι σίγουρα πολύ δύσκολο να διατηρήσετε την ψυχραιμία σας όταν βλέπετε το παιδί σας να ουρλιάζει για ώρα. Ωστόσο, το να φωνάξετε κι εσείς, να το τιμωρήσετε ή να του επιβληθείτε σωματικά, το μόνο που θα έχει ως αποτέλεσμα είναι παρατείνει την έκρηξη του παιδιού.

Αντιθέτως, διατηρώντας την ψυχραιμία σας, εμπνέετε εμπιστοσύνη και ασφάλεια στο παιδί. Το παιδί λαμβάνει το μήνυμα ότι «αυτό που μου συμβαίνει είναι πολύ έντονο και δεν ξέρω τι να κάνω, αλλά η μαμά και ο μπαμπάς μπορούν να με βοηθήσουν».

Βήμα 2^ο: Βεβαιωθείτε ότι το παιδί είναι ασφαλές

Αρχικά, ελέγξτε αν το περιβάλλον είναι ασφαλές για το παιδί και τους γύρω του. Για παράδειγμα, αν κατά τη διάρκεια της έκρηξης το παιδί χτυπά άλλα παιδιά ή τον εαυτό του, είναι σημαντικό να το απομακρύνετε άμεσα και να το μεταφέρετε σε έναν χώρο με λιγότερα ερεθίσματα.

Βήμα 3^ο: Αναγνωρίστε το συναίσθημά του

Όταν βρίσκεστε πια σε έναν χώρο που το παιδί μπορεί να σας ακούσει, μιλήστε του ήρεμα, αργά και σταθερά. Αναγνωρίστε το συναίσθημά του και δείξτε του ότι το καταλαβαίνετε. Για παράδειγμα, πείτε του «περνάς πολύ ωραία στην παιδική χαρά και στενοχωριέσαι που πρέπει να φύγουμε. Είναι πράγματι απογοητευτικό όταν τελειώνει κάτι που μας αρέσει πολύ».

Έτσι, βοηθάτε το παιδί να μάθει να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του και την αιτία που τα προκαλεί. Του δείχνετε επίσης ότι κι εσείς βιώνετε αντίστοιχα συναισθήματα, γεγονός που μειώνει την απειλητική τους φύση για το παιδί.

Προσοχή όμως! Όσο το παιδί είναι ακόμη πολύ ταραγμένο, μην επιχειρήσετε να κάνετε διάλογο μαζί του. Η προσδοκία να σας απαντήσει θα του δημιουργήσει επιπλέον πίεση με αποτέλεσμα να συνεχίσει η έκρηξη θυμού.

Βήμα 4^ο: Μείνετε δίπλα του

Όσο διαρκεί η έκρηξη του παιδιού, μείνετε δίπλα του περιμένοντας να ηρεμήσει. Αν είναι δεκτικό σε αυτό, μπορείτε να το αγκαλιάσετε προκειμένου να νιώσει ασφάλεια. Από την άλλη, αν δεν θέλει να το αγγίζετε, αφήστε του χώρο, ενημερώνοντάς το ότι μπορεί να έρθει σε εσάς όποτε το θελήσει.

Βήμα 5^ο: Συζητήστε μαζί του

Όταν το παιδί ηρεμήσει, συζητήστε για αυτό που συνέβη. Ακούστε το παιδί προσεκτικά, ρωτήστε το πώς ένιωθε, περιγράψτε του σωματικά συμπτώματα που ταιριάζουν με το συναίσθημά του (π.χ. όταν φοβάμαι πολύ, η καρδιά μου χτυπάει δυνατά), εξηγήστε του ότι είναι φυσιολογικό αυτό το συναίσθημα και πείτε του πώς θα μπορούσε να το εκφράσει όταν ξανανιώσει με τον ίδιο τρόπο.

Μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση εκρήξεων θυμού

Τα παραπάνω βήματα θα σας βοηθήσουν να μειώσετε τη διάρκεια και την ένταση των tantrums τη στιγμή που αυτά συμβαίνουν. Υπάρχουν όμως και ενέργειες που μπορείτε να κάνετε προκειμένου να προετοιμάσετε το έδαφος και να προλάβετε μια πιθανή έκρηξη θυμού του παιδιού.

Για παράδειγμα, μπορείτε να προσφέρετε συγκεκριμένες επιλογές στο παιδί ώστε να νιώσει ότι έχει εκείνο τον έλεγχο και να έχει μια καλύτερη εικόνα του τι πρόκειται να συμβεί (π.χ. «θέλεις να φας μπανάνα ή μήλο;» αντί για «θέλεις να φας ένα φρούτο;»). Επιπλέον, μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί να εξοικειωθεί με τα κυρίαρχα συναισθήματα μέσα από συγκεκριμένα βιβλία και εκπαιδευτικά παιχνίδια, ώστε να του είναι ευκολότερο να αναγνωρίσει ένα συναίσθημα όταν αυτό εμφανίζεται.

Στα Montessorinia θα βρείτε διάφορα εκπαιδευτικά παιχνίδια τόσο για την εξοικείωση των παιδιών με τα συναισθήματά τους, όσο και για την γενικότερη καλλιέργεια των δεξιοτήτων τους. Επιλέξτε το κατάλληλο για το δικό σας παιδί και χαρίστε του μοναδικές στιγμές διασκέδασης!