Ποια ήταν η Μαρία Μοντεσσόρι και πώς επηρέασε την εκπαίδευση

Η Μαρία Μοντεσσόρι αποτελεί προσωπικότητα-ορόσημο στο χώρο της παιδαγωγικής, καθώς επηρέασε τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την έννοια της εκπαιδευτικής διδασκαλίας. Με σπουδές στην ψυχιατρική, την ιατρική και την παιδιατρική, η Μοντεσσόρι ανέδειξε τη σημασία της βιωματικής μάθησης και του σεβασμού προς την προσωπικότητα των παιδιών. Η μοντεσσοριανή μέθοδος θεωρείται από τις πιο δημοφιλείς και διαχρονικές στην εκπαιδευτική κοινότητα παγκοσμίως. Παρακάτω θα μάθουμε περισσότερα για τη σπουδαία αυτή παιδαγωγό και πώς οι ιδέες της εφαρμόζονται μέχρι και σήμερα.

Ποια ήταν η Μαρία Μοντεσσόρι

Η Μοντεσσόρι ήταν Ιταλίδα παιδαγωγός που γενήθηκε το 1870 στην Ανκόνα της  Ιταλίας. Επέλεξε να σπουδάσει μηχανολογία, επάγγελμα ασυνήθιστο  για γυναίκες εκείνη την εποχή. Όμως η Μοντεσσόρι δε σταμάτησε εκεί. Αφού αποφοίτησε από το τμήμα μηχανολογίας, συνέχισε τις σπουδές της στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Σαπιέντσα στη Ρώμη. Ωστόσο, το περιβάλλον ήταν εχθρικό, καθώς πολλοί συμφοιτητές και καθηγητές της  συμπεριφερόταν υποτιμητικά απέναντί της γιατί ήταν γυναίκα.

Τα τελευταία δύο χρόνια της φοίτησής της ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την παιδιατρική και την ψυχιατρική. Παράλληλα, εργάστηκε σε παιδιατρική κλινική και στα επείγοντα. Ήταν εκείνη η καθημερινή επαφή της με τα παιδιά που την έκανε να συνειδητοποιήσει την κλίση της στην παιδαγωγική. Αποφάσισε, λοιπόν, να ακολουθήσει αυτόν τον τομέα και σύντομα διαπίστωσε ότι οι επιστήμες της ιατρικής και της παιδαγωγικής θα πρέπει να συνεργάζονται, με στόχο την ομαλή και ολοκληρωμένη ανάπτυξη των παιδιών.

Τι είναι η μέθοδος Μοντεσσόρι

Η Μαρία Μοντεσσόρι έφτιαξε ,επαναστατικό για την εποχή, παιδαγωγικό υλικό που προσαρμοζόταν στις ανάγκες των παιδιών ,με σκοπό την κατανόηση των μαθημάτων μέσω των αισθήσεων. Ταυτόχρονα, έφερε στις τάξεις έπιπλα κατάλληλα για τα παιδιά. Η νέα προσέγγιση της στην εκπαίδευση, έμεινε στην ιστορία ως «μέθοδος Μοντεσσόρι».

Η «μέθοδος Μοντεσσόρι» βασίζεται κατά κύριο λόγο στο σεβασμό προς την προσωπικότητα του παιδιού, καθώς και σε άλλες αρχές/ πεποιθήσεις, όπως το σεβασμό σε έμψυχο και άψυχο περιβάλλον και τη μάθηση μέσω έρευνας, η οποία δίνει χαρά για τη δουλειά και ικανοποίηση για το αποτέλεσμα. Παράλληλα, αποθαρρύνεται η βαθμολογία στα παιδιά ώστε να μην κρίνονται, ενώ ενθαρρύνεται η ειλικρίνεια προς αυτά, ώστε να μάθουν τη σημασία της ευθύτητας, η δημιουργική σκέψη, οι καλοί τρόποι, ο έπαινος ,η τρυφερότητα και η ενθάρρυνση.

Η φιλοσοφία της Μοντεσσόρι σήμερα

Η μαθητοκεντρική διδασκαλία της Μαρίας, όπου η μάθηση γίνεται παιχνίδι, εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα ως τις Ηνωμένες πολιτείες της Αμερικής και στη συνέχεια έγινε ορόσημο στον τομέα της εκπαίδευσης και των λαϊκών εκδόσεων. Εφαρμόζεται μέχρι σήμερα, με πολλούς γονείς να ακολουθούν και να συστήνουν ενθουσιωδώς από αυτή τη μέθοδο εκπαίδευσης για μικρά παιδιά.

Μοντεσσοριανά σχολεία

Σήμερα, η παιδαγωγική μέθοδος Μοντεσσόρι εφαρμόζεται κυρίως σε κέντρα προσχολικής αγωγής και υιοθετείται σε πάνω από 15.000 σχολεία στον κόσμο. Στην Ελλάδα λειτουργούν αρκετά μοντεσσοριανά σχολεία, κυρίως στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.
Κάποια απο τα κύρια χαρακτηριστικά που πρέπει να έχουν τα σχολεία, για να θεωρούνται Μοντεσσοριανά, είναι :

• Μεικτές ηλικιακές τάξεις
• Διάφορες επιλογές δραστηριοτήτων που θα επιλέγουν οι ίδιοι οι μαθητές
• Συνεχόμενοι «κύκλοι» εργασίας
• Εξερευνητικό μοντέλο εργασίας

Μέθοδος Μοντεσσόρι στο σπίτι

Κάθε παιδί θέλει να κάνει πράγματα μόνο του και να νιώθει ανεξάρτητο. Σύμφωνα με τη φιλοσοφία της Μοντεσσόρι, οι γονείς καλούνται να ακούν τις επιθυμίες του, να του δίνουν την ευκαιρία να δοκιμάσει και να του προσφέρουν χρόνο και ελευθερία. Μέσα από αυτή τη μέθοδο, τα παιδιά ενθαρρύνονται να συμμετέχουν σε δραστηριότητες όπως η φροντίδα του σώματος μέσω αυτοπαρατήρησης, η φυσική και ψυχοκινητική αγωγή, οι εικαστικές δραστηριότητες και πολλά άλλα.

Ωστόσο, οι δραστηριότητες αυτές δεν είναι απαραίτητο να περιορίζονται στις σχολικές ώρες. Αντίθετα, η μάθηση με την μέθοδο Μοντεσσόρι μπορεί να γίνει και στο σπίτι, με απλά υλικά που υπάρχουν ήδη και προσαρμόζοντας το περιβάλλον του παιδιού ώστε να είναι πιο αυτόνομο. Βέβαια μπορεί να υποστηριχθεί και με εκπαιδευτικά βιβλία και διαδραστικά παιχνίδια που μπορούν να προμηθευτούν οι γονείς.

Εκπαιδευτικά παιχνίδια Μοντεσσόρι

Πλέον, υπάρχουν στην αγορά διάφορα παιχνίδια τα οποία ακολουθούν τη φιλοσοφία της Μαρίας Μοντεσσόρι και μπορούν να συμβάλλουν στην ενεργή μάθηση μέσω εμπειρίας. Μερικά από αυτά είναι και τα εξής:

• Παιχνίδια για ανάπτυξη αισθήσεων, όπως παιχνίδια με υλικά που πλάθονται, με ήχους, σχήματα και μεγέθη κ.α.
• Παιχνίδια λογικομαθηματικών δραστηριοτήτων, όπως παιχνίδια σύγκρισης, ταξινόμησης ή αντιστοίχισης κ.α.
• Παιχνίδια / υλικά αντίληψης χώρου, όπως χαρτόνια που αναπαριστούν σχήματα καθώς και παιχνίδια που έχουν σχήματα με στέρεα σώματα (κύλινδροι, πυραμίδες κ.λπ.) κ.α.

Μαρία Μοντεσσόρι : Η γυναίκα που ταυτίστηκε με τις εναλλακτικές μεθόδους εκπαίδευσης

Η Μαρία Μοντεσσόρι, με την αγάπη της για τα παιδιά, έφερε μια εναλλακτική και επαναστατική παιδαγωγική προσέγγιση, που προωθεί την αυτονομία και τη φυσική εξέλιξη των μικρών παιδιών, με βάση το παιχνίδι και τις δικές τους ανάγκες. Οι απόψεις της και η μέθοδος εκπαίδευσης που διαμόρφωσε, αποτελούν μια κληρονομιά που μας υπενθυμίζει τη σημασία του να μεγαλώνουμε με παιδιά με αυτοπεποίθηση και δημιουργικότητα. Γιατί, όπως έλεγε και η ίδια της, «η εκπαίδευση ακόμα κι ενός μικρού παιδιού, δεν έχει στόχο να το προετοιμάσει για το σχολείο, αλλά για την ίδια τη ζωή».