Παιχνιδοκεντρική μάθηση: Όταν η μάθηση γίνεται… παιχνιδάκι!
Η παιχνιδοκεντρική μάθηση (play-based learning) είναι μια εκπαιδευτική προσέγγιση που γίνεται όλο και πιο δημοφιλής τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα την έχουν εντάξει στο πρόγραμμα σπουδών τους, ενώ χρησιμοποιείται με επιτυχία ακόμη και στην εκπαίδευση ενηλίκων. Η προτίμηση αυτή δεν είναι τυχαία, αφού αυτή η σύγχρονη προσέγγιση έχει αποδειχθεί πως προσφέρει σημαντικά οφέλη και διευκολύνει τη διαδικασία της μάθησης για εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενους. Τι είναι όμως η παιχνιδοκεντρική μάθηση και γιατί θεωρείται τόσο αποτελεσματική;
Τι είναι η παιχνιδοκεντρική μάθηση
Η παιχνιδοκεντρική μάθηση (play-based learning) δίνει έμφαση στην ενεργή συμμετοχή του μαθητή στη διαδικασία της μάθησης, μέσα από τη χρήση διάφορων παιχνιδιών. Έτσι, ξεφεύγει από τα στενά πλαίσια της παραδοσιακής διδασκαλίας, όπου ο εκπαιδευτής λειτουργεί ως η πηγή πληροφοριών και ο εκπαιδευόμενος ως απλός παραλήπτης.
Αντιθέτως, σε αυτή τη σύγχρονη εκπαιδευτική προσέγγιση και τα δύο μέρη που συμμετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία (δάσκαλος και μαθητής) συμβάλλουν σε αυτή με τον δικό τους τρόπο και υπάρχει συνεχής αλληλεπίδραση μεταξύ τους. Το μάθημα προσαρμόζεται στις ανάγκες, τον χαρακτήρα, τα ενδιαφέροντα και τα ιδιαίτερα ταλέντα που εκφράζει ο μαθητής κατά τη διαδικασία του παιχνιδιού.
Ωστόσο, το παιχνίδι δεν αποτελεί απλώς μια διασκεδαστική ασχολία, αλλά μια πολύτιμη μορφή μάθησης. Μέσα από αυτό, οι μαθητές ανακαλύπτουν, εξερευνούν, πειραματίζονται και λύνουν προβλήματα, αναπτύσσοντας την κριτική σκέψη, τη δημιουργικότητα και τις κοινωνικές δεξιότητές τους. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, οι μαθητές ενθαρρύνονται να σκέφτονται εκτός των συνηθισμένων πλαισίων, να αναζητούν εναλλακτικές λύσεις και να συνεργάζονται με άλλους για την επίλυση προκλήσεων.
Τα οφέλη της παιχνιδοκεντρικής μάθησης για τα παιδιά
Τα οφέλη της παιχνιδοκεντρικής μάθησης για τα παιδιά δεν αφορούν μόνο την απόκτηση γνώσεων αλλά και την ανάπτυξη δεξιοτήτων που αφορούν κάθε τομέα της ζωής τους. Μέσα από το παιχνίδι τα παιδιά αναπτύσσουν και εξασκούν γνωστικές, κινητικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες με τον δικό τους ρυθμό. Ο δάσκαλος, ο γονιός ή ο φροντιστής είναι δίπλα τους όχι ως καθοδηγητής, αλλά ως υποστηρικτής σε αυτό το προσωπικό ταξίδι εξέλιξης. Έτσι, μέσα από την παιχνιδοκεντρική μάθηση, τα παιδιά:
Αποκτούν δεξιότητες αυτοδιαχείρισης
Επιλέγοντας τα παιχνίδια και τις δραστηριότητες που τα βοηθούν να εκφραστούν και να επιτύχουν τους στόχους τους, τα παιδιά αναλαμβάνουν τον έλεγχο της διαδικασίας της μάθησης. Γνωρίζουν καλύτερα τον εαυτό τους, ανακαλύπτουν τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουν ευκολότερα, και εξασκούνται στη διαχείριση των συναισθημάτων, των σκέψεων και των πράξεών τους.
Καλλιεργούν την κριτική σκέψη
Μέσα από στοχευμένα παιχνίδια, τα παιδιά μαθαίνουν να αναλύουν, να εξετάζουν και να αξιολογούν καταστάσεις και συμπεριφορές. Έτσι, αναπτύσσουν την κριτική τους σκέψη και αναθεωρούν τυχόν προηγούμενες αντιλήψεις.
Εξασκούνται στην επίλυση προβλημάτων
Στην παιχνιδοκεντρική μάθηση συχνά χρησιμοποιούνται παιχνίδια που περιλαμβάνουν προκλήσεις και προβλήματα που πρέπει να λυθούν. Κατά τη διάρκειά τους, οι μαθητές αναπτύσσουν δεξιότητες που τους βοηθούν να αναγνωρίζουν ένα πρόβλημα, να αναζητούν εναλλακτικές λύσεις και να δοκιμάζουν διάφορες προσεγγίσεις.
Αναπτύσσουν τη δημιουργικότητά τους
Ειδικά σε μικρές ηλικίες, κατά τη διάρκεια του μαθήματος, τα παιδιά χρησιμοποιούν τα παιχνίδια με διάφορους εναλλακτικούς τρόπους. Τα παιχνίδια αυτά ενθαρρύνουν τη φαντασία και τη δημιουργική σκέψη και έτσι τα παιδιά αναπτύσσουν την ικανότητα να αποκτούν νέες ιδέες, να αντιλαμβάνονται διαφορετικές προοπτικές και να προτείνουν αλλαγές.
Μαθαίνουν να συνεργάζονται
Η μάθηση μέσα από το παιχνίδι βοηθά τα παιδιά να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας. Είτε αλληλεπιδρούν μόνο με έναν ενήλικο είτε με άλλα παιδιά στο πλαίσιο μιας τάξης, τα παιδιά καλούνται να συνεργαστούν με τα άτομα γύρω τους και να μοιραστούν τα παιχνίδια τους. Έτσι, συνειδητοποιούν την αξία της συνεργασίας και μαθαίνουν να λειτουργούν ομαδικά προκειμένου να επιτύχουν ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα.
Καλλιεργούν τις κοινωνικές τους δεξιότητες
Μέσα από το παιχνίδι με άλλα άτομα, τα παιδιά μαθαίνουν να εκφράζουν τις απόψεις τους και να ακούν τις απόψεις των άλλων, να κάνουν διάλογο, να επιλύουν πιθανές διαφορές που προκύπτουν, να βοηθούν το ένα το άλλο και να ζητούν βοήθεια όταν τη χρειάζονται. Με αυτόν τον τρόπο, καλλιεργούν σημαντικές κοινωνικές δεξιότητες που θα είναι χρήσιμες στις διαπροσωπικές τους σχέσεις σε όλη τη μετέπειτα ζωή τους.
Αγαπούν τη μάθηση
Η εμπειρία της μάθησης μέσα από παιχνίδια δημιουργεί στα παιδιά θετικά συναισθήματα, όπως ο ενθουσιασμός, η έκπληξη και η περιέργεια. Τα παιδιά αναγνωρίζουν τη διαδικασία της μάθησης ως κάτι διασκεδαστικό και όχι ως αγγαρεία που γίνεται καταναγκαστικά. Επομένως, εάν η παιχνιδοκεντρική προσέγγιση εφαρμοστεί από τα πρώτα χρόνια της ζωής ενός παιδιού, θέτει τις σωστές βάσεις για να αγαπήσει το παιδί τη μάθηση και στο σχολείο.
Τι παιχνίδια χρησιμοποιούνται στην παιχνιδοκεντρική μάθηση
Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και τον στόχο που έχετε, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε οποιοδήποτε αντικείμενο ως αφορμή για ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι. Για παράδειγμα, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε χρωματιστά μανταλάκια για να τα ταξινομήσει το παιδί ανά χρώμα, να σας πει τι χρώμα είναι το κάθε ένα από αυτά, να κρεμάσει κάποια ρούχα του χρησιμοποιώντας το μανταλάκι του αντίστοιχου χρώματος κ.λπ.
Αν, από την άλλη, θέλετε να επικεντρωθείτε στις δεξιότητες λεπτής κινητικότητας, αφήστε το παιδί να παίξει με κόκκους από διάφορα τρόφιμα (ρύζι, φακές, κοφτό μακαρονάκι κ.λπ.), τα οποία μπορεί να τα διαχωρίσει σε μπολάκια ανάλογα με το είδος, να κάνει μια χειροτεχνία κολλώντας τα σε ένα χαρτί, κ.ά.
Φυσικά, υπάρχουν και ειδικά σχεδιασμένα παιχνίδια που βασίζονται στη μέθοδο Μοντεσσόρι και χρησιμοποιούνται ευρέως στην παιχνιδοκεντρική μάθηση. Στο κατάστημά μας θα βρείτε μια μεγάλη ποικιλία τέτοιων παιχνιδιών, τα οποία συνοδεύονται από λεπτομερείς περιγραφές που αναφέρουν όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε, τόσο για τις ηλικίες για τις οποίες προορίζονται όσο και για τις δεξιότητες τις οποίες βοηθούν το παιδί να εξασκήσει.
Εξοπλιστείτε με όσα χρειάζεστε και καλή αρχή στον συναρπαστικό κόσμο της μάθησης μέσα από το παιχνίδι!
