Τα στάδια ανάπτυξης από τη βρεφική έως τη σχολική ηλικία

Κάθε παιδί περνά από διάφορα στάδια ανάπτυξης, καθένα από τα οποία συνοδεύεται από την απόκτηση νέων δεξιοτήτων και ικανοτήτων. Η κατάκτηση κάποιων δεξιοτήτων σε συγκεκριμένη ηλικία συχνά απασχολεί και προβληματίζει τους γονείς, καθώς ακούν ιστορίες άλλων παιδιών που κατάφεραν κάτι που δυσκολεύει το δικό τους παιδάκι και ανησυχούν για την εξέλιξη του. Παρακάτω θα δούμε τα στάδια ανάπτυξης παιδιού και τις συνήθεις δεξιότητες που τα συνοδεύουν ανά ηλικία. Ωστόσο, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι κάθε παιδί είναι μοναδικό και ακολουθεί τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης.

Στάδια ανάπτυξης βρέφους

Η βρεφική ηλικία του παιδιού ξεκινά με τη γέννησή του και ολοκληρώνεται στους πρώτους 24 μήνες της ζωής του. Κατά το διάστημα αυτό, το βρέφος παρουσιάζει ταχεία ανάπτυξη και κατακτά διάφορες δεξιότητες που αποτελούν τη βάση για την περαιτέρω εξέλιξή του. Παρακάτω παρουσιάζονται τα βασικά αναπτυξιακά στάδια ενός βρέφους:

0-3 μηνών

Αμέσως μετά τη γέννησή του, το παιδί είναι πλήρως εξαρτημένο από τους γονείς. Καθώς ολοκληρώνεται ο πρώτος μήνας ζωής του, αρχίζουν να φαίνονται τα πρώτα σημάδια ανάπτυξης. Σε αυτό το σημείο μπορεί να παρατηρήσουμε ότι κουνά το σώμα του πιο ομαλά και ότι αναγνωρίζει και ανταποκρίνεται σε γνώριμους ήχους. Μπορεί επίσης να του τραβούν την προσοχή παιχνίδια που κρέμονται ή βγάζουν ήχο.

Συμπληρώνοντας τον τρίτο μήνα, το βρέφος αρχίζει να αποκτά συναισθηματικές-κοινωνικές δεξιότητες. Εκφράζει κάποια συναισθήματα, όπως η έκπληξη και η ευχαρίστηση. Αναπτύσσει κοινωνικό χαμόγελο και μπορεί να χαμογελά όταν ακούει τη φωνή οικείων του και να προσπαθεί να μιμηθεί κάποιους ήχους. Θα παρατηρήσουμε επίσης ότι κουνά περισσότερο το κεφάλι του, προσπαθεί να πιάσει κάποια μικρά αντικείμενα κ.λπ.

4-7 μηνών

Κατά το διάστημα αυτό, το βρέφος αρχίζει να συντονίζει και να χρησιμοποιεί περισσότερο συνειδητά τις αντιληπτικές του δεξιότητες. Μπορεί, για παράδειγμα, να εντοπίζει ένα αντικείμενο με την όραση και να προσπαθεί να το πιάσει, ώστε να το εξερευνήσει μέσω της αφής. Οι κινητικές του δεξιότητες αναπτύσσονται πιο έντονα, με το παιδί να γυρίζει στο πλάι, να μπουσουλά και να μεταφέρει ένα αντικείμενο από χέρι σε χέρι. Επιπλέον, του τραβούν την προσοχή τα είδωλα στον καθρέφτη και η αλληλεπίδραση με άλλα άτομα.

8-12 μηνών

Σε αυτή την ηλικία, το βρέφος διανύει ένα από τα πρώτα στάδια ανάπτυξης με έντονη κινητικότητα. Μπουσουλά, έρπει, κάθεται και ενδέχεται να μπορεί να περπατά με υποστήριξη. Φαίνεται επίσης να επικοινωνεί πιο εύκολα, αφού δείχνει αυτό που θέλει με το δάχτυλο, κατανοεί και ανταποκρίνεται σε απλές εντολές, όπως «κάνε γεια», και εκφράζεται με ήχους και απλές χειρονομίες (π.χ. κουνώντας το χέρι για να πει σε κάποιον «έλα»).

Σε αυτό το στάδιο αναπτύσσονται επίσης τα συναισθήματα φόβου και ντροπής προς μη οικεία πρόσωπα και αντίστοιχα η προσκόλληση προς τα πρόσωπα που το φροντίζουν.

13-18 μηνών

Το παιδί πια περπατά χωρίς βοήθεια και μπορεί να ανεβαίνει σκαλιά σκαρφαλώνοντας. Συντονίζει καλύτερα τα δάχτυλά του για να χρησιμοποιήσει κουτάλι ή μολύβι, να γυρίσει τις σελίδες ενός βιβλίου, κ.ά. Αναζητά την προσοχή των φροντιστών του και αγχώνεται όταν απομακρύνονται από αυτό, αρχίζει να εκφράζει θυμό και εμφανίζει τα πρώτα σημάδια εγωιστικών συμπεριφορών.

18-24 μηνών

Καθώς μεταβαίνει από τη βρεφική στη νηπιακή ηλικία, το παιδί γίνεται πιο ανεξάρτητο. Τρέχει, σκαρφαλώνει στα έπιπλα, κουβαλά τα παιχνίδια του και μπορεί να ανεβαίνει σκαλιά με υποστήριξη. Μπορεί να χρησιμοποιεί απλές προτάσεις με έως 4 λέξεις και να επαναλαμβάνει λέξεις που άκουσε.  Αλληλεπιδρά με άλλα παιδιά και τα μιμείται, αλλά δεν θέλει να μοιράζεται τα πράγματά του με αυτά. Σε αυτή την περίοδο αρχίζει να αναπτύσσεται και το ενδιαφέρον του για το συμβολικό παιχνίδι.

Στάδια ανάπτυξης κατά τη νηπιακή ηλικία

Από τα 3 έως τα 5 έτη το παιδί διανύει τα στάδια ανάπτυξης της νηπιακής ηλικίας, όπου παρατηρείται ταχεία ανάπτυξη των γλωσσικών, κινητικών και συναισθηματικο-κοινωνικών δεξιοτήτων του.

3 ετών

Φτάνοντας στα τρία έτη, το παιδί μπορεί να συμμετέχει σε διαλόγους απαντώντας σε απλές ερωτήσεις και χρησιμοποιώντας απλές και μικρές φράσεις. Καταλαβαίνει πια τη διαφορά ενικού-πληθυντικού και αποκτά μια αίσθηση του χρόνου. Μπορεί πλέον να τρώει μόνο του, να κρατά ένα ποτήρι με ένα χέρι, να ανεβαίνει σκαλιά.

Σε συναισθηματικό επίπεδο, αρχίζει να νιώθει ενοχές όταν κάνει κάτι «κακό», αντιδρά όταν του θέτουν όρια και εκδηλώνει συνειδητά τρυφερότητα προς τα αγαπημένα του άτομα. Μιμείται τις κινήσεις των ενηλίκων και απολαμβάνει τα παιχνίδια μίμησης ρόλων.

4 ετών

Σε αυτή την ηλικία οι γλωσσικές δεξιότητες του παιδιού έχουν αναπτυχθεί αρκετά, ώστε να επικοινωνεί με ευκολία με τους γύρω του, απαντώντας σε σύνθετες ερωτήσεις και διατυπώνοντας τα δικά του ερωτήματα. Μπορεί επίσης να κατανοεί σύνθετες εντολές και να διηγείται ιστορίες χωρίς να κάνει γραμματικά ή συντακτικά λάθη.

Παρόλο που η λεπτή κινητικότητα δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως ακόμα, το παιδί κρατά σωστά το μολύβι, μπορεί να ζωγραφίσει κάποια απλά γεωμετρικά σχήματα και ίσως προσπαθεί να γράψει το όνομά του. Κατανοεί τα μεγέθη και αναγνωρίζει κάποια βασικά χρώματα. Αναφορικά με τα παιχνίδια του, μπορεί να χτίσει έναν πύργο με λιγοστά τουβλάκια ή να φτιάξει ένα μικρό παζλ με έως 12 κομμάτια.

5 ετών

Καθώς βαδίζει προς τη σχολική ηλικία, το παιδί κατακτά όλο και περισσότερες δεξιότητες. Στα 5 έτη μπορεί να ισορροπεί και να χοροπηδά στο ένα πόδι, να κάνει κούνια και πετάλι σε τρεις ρόδες. Του αρέσει να χορεύει και να τραγουδά, ενώ πλέον ζωγραφίζει απλές ανθρώπινες φιγούρες (πρόσωπο, κορμό, χέρια και πόδια) και γράφει κάποια γράμματα.

Μπορεί να μετρά έως το δέκα, αντιλαμβάνεται και χρησιμοποιεί την έννοια του μέλλοντος και συγκρατεί πληροφορίες για καθημερινές δραστηριότητες και αντικείμενα. Όσον αφορά στην κοινωνικοποίηση, προσπαθεί να μοιάσει στα άλλα παιδάκια και θέλει να το συμπαθούν.

Στάδια ανάπτυξης κατά τη σχολική ηλικία

Καθώς ξεκινά το δημοτικό, το παιδί αρχίζει να αναπτύσσει όλο και μεγαλύτερη ανεξαρτησία. Οι γνωστικές, κοινωνικές και συναισθηματικές του δεξιότητες εξελίσσονται επίσης ραγδαία.

6-7 ετών

Σε αυτή την ηλικία το παιδί μπορεί πλέον να πηδά σχοινάκι, να κάνει ποδήλατο και να κολυμπά. Κατανοεί την έννοια των αριθμών και μπορεί να κάνει απλές μαθηματικές πράξεις όπως η πρόσθεση και η αφαίρεση, και να λέει την ώρα. Πλέον μπορεί να κάνει πιο λεπτές κινήσεις με τα δάχτυλά του, όπως να περνά χάντρες σε κλωστή, να κάνει πιο λεπτομερείς ζωγραφιές και να κόβει χαρτί σε συγκεκριμένα σχήματα.

Σε συναισθηματικό επίπεδο, αρχίζει να αναπτύσσει το αίσθημα της εμπιστοσύνης και του αρέσουν τα ομαδικά παιχνίδια.

8-9 ετών

Το παιδί αυτονομείται ακόμα περισσότερο, αφού πλέον δεν χρειάζεται βοήθεια για να ντυθεί, να χτενιστεί και να πλυθεί. Επιπλέον, κατανοεί την έννοια του χώρου και χειρίζεται εργαλεία γνωρίζοντας τη χρήση τους και τηρώντας κάποιους βασικούς κανόνες ασφάλειας.

Έχοντας κατακτήσει τις δεξιότητες γραφής και ανάγνωσης, το παιδί πια διαβάζει με ευχαρίστηση βιβλία αντίστοιχα της ηλικίας του. Γνωρίζει τις ημέρες και τους μήνες και μπορεί να αναγνωρίζει την ημερομηνία κάθε ημέρας. Του αρέσει να ζωγραφίζει και να βάφει, ενώ εκδηλώνει ενδιαφέρον και για τη συλλογή αντικειμένων.

10-12 ετών

Σε αυτή την ηλικία το παιδί εκφράζει περισσότερο τις επικοινωνιακές του δεξιότητες. Του αρέσει να γράφει ιστορίες και γράμματα, να στέλνει μηνύματα στους φίλους του ή να μιλά στο τηλέφωνο.

Καλλιέργεια αναπτυξιακών δεξιοτήτων στο σπίτι

Υπάρχουν πολλές δραστηριότητες που μπορείτε να κάνετε για να συμβάλλετε στην καλλιέργεια των αναπτυξιακών δεξιοτήτων του παιδιού σας στο σπίτι. Επιλέξτε απλές δραστηριότητες που δεν απαιτούν ιδιαίτερο εξοπλισμό, όπως η ζωγραφική που το βοηθά να αναπτύξει τη λεπτή κινητικότητα ή το τραγούδι και ο χορός που βοηθούν στην ανάπτυξη των γλωσσικών δεξιοτήτων και της αδρής κινητικότητας.

Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε παιχνίδια ανάπτυξης δεξιοτήτων που είναι ειδικά σχεδιασμένα για να αντιστοιχούν στα στάδια ανάπτυξης του παιδιού. Επισκεφθείτε το ηλεκτρονικό μας κατάστημα, επιλέξτε την ηλικία που σας ενδιαφέρει και βρείτε στοχευμένα παιχνίδια για το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού σας!